Rust vinden in de “Trembling Twenties”

© iStock

“Een andere koers varen in de zorg, dat is wat er nodig is”

We lezen tegenwoordig steeds meer over hoe onze neoliberale samenleving velen tot wanhoop drijft. De huidige tijd wordt ook wel de ‘Trembling Twenties’, de paniekjaren, genoemd. Het komende decennium wordt chaotisch door de ‘polycrisis’ of ‘multicrisis’ waarin we ons bevinden: ultranationalisme, politieke onrust, wereldconflicten, klimaatverandering, toenemende ongelijkheid, de opkomst van artificiële intelligentie, economische, sociale en fysieke crises kunnen er deel van uitmaken. Wat ze allemaal gemeen hebben: het gevaar van het geheel is groter dan de som van de samenstellende delen. Hoe kun je die chaos omarmen en tegelijk rust vinden?

De tijd lijkt stil te staan. Je bent fysiek, mentaal en emotioneel uitgeput. Je wordt geconfronteerd met gevoelens en emoties die dwingend en machtig zijn, die iets van jou willen en dat om betekenis vraagt. Om dan te zoeken naar perspectief kost heel wat energie en ook moed. Daarbij komt dat dit een weg is die je zelf dient te bewandelen, en dat elke dag opnieuw.

Of iemand psychisch lijdt is vaak niet te zien aan de buitenkant. Voor de persoon in kwestie is het ook nauwelijks uit te leggen aan anderen. In plaats van dat deze mensen begrip krijgen voor hun situatie gebeurt nu vaak het tegenovergestelde, namelijk ze krijgen een stigma, een sticker opgeplakt. Wat er gebeurt in de zorg is dat een hulpverlener zich afsluit van die persoon, ontneemt hem zijn persoonlijke ervaring, en diagnosticeert de betreffende met een psychische stoornis. Het gevolg kan zijn dat de persoon zich niet serieus voelt genomen omdat hij zijn lijden anders labelt en een intense ervaring zomaar terzijde wordt geschoven. Onderzoek leert dat mensen behoefte hebben dat er naar hen geluisterd wordt en dat er aandacht is voor de individuele ervaring, en niet dat er alleen maar een diagnose wordt gesteld.

De gezondheidszorg is een markt geworden met management controlesystemen. Zorgverzekeraars eisen dat hulpverlener allerlei systemen hebben die controleren, registreren en checken of je kwaliteit levert. Maar die zogenoemde kwaliteit stoelt vooral op je beheersingsmodel en bureaucratische vaardigheden. En wat in Nederland niet gebeurd is dat zorginstanties zeggen wij doen niet mee aan dit soort eisen van zorgverzekeraars.

Welnu, wij als REAKIRA Herstelacademie doen dit wel. Wij gaan samen met onze gasten uitvinden waar ze behoefte aan hebben en wat zij kwaliteit vinden. Wij labelen niet maar stellen vragen aan de gasten over wat er met ze is gebeurd, wat hun kwetsbaarheid en hun kracht is, proberen de complexe realiteit van onze gasten in beeld te krijgen door de gast niet alleen op een wetenschappelijke wijze (objectief) te beschouwen, maar ook aandacht te hebben voor het sociale systeem/ de omgeving, innerlijke van het collectief, beleving/ cultuur en waarden, het wereldbeeld, spiritualiteit, en de eigen beleving, zelfbeeld, de gewaarwordingen, individuele ideeën, creativiteit, oorspronkelijk gewaar zijn. Uitgangspunten zijn dat we bij onze gasten niet alleen met het individuele innerlijk te maken hebben, maar ook met het uiterlijk gedrag en met collectiviteit. Een mens is pas een mens in relatie met andere mensen en met de haar of hem omringende omgeving/ wereld. Daarbij staan we stil op welke wijze de gast zich binnen zijn context/omgeving heeft kunnen ontwikkelen, en hoe dit al dan niet geleid heeft tot functionele relaties met het eigen lichaam en met emoties. Ook stellen we vragen aan onze gasten waar ze naartoe willen en wat ze nodig hebben om dit te bereiken. Dat is wat onze hulpverleners willen weten, want aan die zorgbehoefte gaan we bij de REAKIRA Herstelacademie iets doen. Een andere koers varen dan de huidige zorg, dat is onzes inziens waar herstel op gericht dient te zijn.

In de gekte van de neoliberale samenleving zijn veel mensen gaan geloven in het maakbare en meetbare. Sociale media spelen daarbij een belangrijke rol. Ze laten zien dat het hebben van succes je eigen verantwoordelijkheid is en dat alles perfect dient te zijn. Er is geen acceptatie dat kwetsbaarheid ook bij het menszijn hoort en dat je deze kwetsbaarheid ook mag tonen. Jammer want sporen van breuk en herstel dragen vaak bij aan de schoonheid. Het punt is dat aspecten als liefde en vertrouwen niet beheersbaar en controleerbaar zijn. Zo is ook geluk niet maakbaar. Geluk moet je vinden, tegenkomen, en daarvoor zijn vaak een paar mislukkingen nodig. We dienen te aanvaarden dat veel dingen complex en onvoorspelbaar zijn. Echter, veel mensen vluchten hiervoor en hebben maakbaarheid als norm. Het gevolg is dat mensen steeds hogere eisen aan zichzelf gaan stellen − uiterlijk, sociaal, intellectueel en relationeel – dat ze het niet meer trekken. Het gevolg is vaak fysieke, emotionele en/of mentale uitputting.

Onderzoek van de Patiënten federatie Nederland laat zien dat mensen niet tevreden zijn met een zorgsysteem dat gericht is op maakbare, of beter gezegd symptoombestrijding. Ze willen vooral steun om te leren leven met hun kwetsbaarheid en het ervaren van welzijn. De REAKIRA Herstelacademie luistert hier naar en onttrekt zich van deze onpersoonlijke en technische aanpak. We gaan niet uit van het fabeltje dat we mensen bijvoorbeeld van hun depressie of angst kunnen afhelpen, dat we het even gaan ‘fixen’. Het doel is veeleer het beïnvloeden van bewustwording omtrent het kernprobleem, beleving, ervaring, betekenisverlening, zingeving en mensen handvatten te geven om met hun kwetsbaarheid om te gaan. Als REAKIRA Herstelacademie hebben we getracht een plek te creëren waar mensen zich welkom voelen, ruimte is voor zelfonderzoek en waar je in alle rust kunt werken aan je herstel met behulp van een diversiteit aan methoden en technieken afgestemd op ieders behoefte. Samen met de hulp- en zorgverleners varen we een nieuwe koers: Van overleven naar écht leven.

Gezonde groet,

Jeroen de Jong, PhD

Founder | Algemeen Directeur

Referenties:

Berthe te Velde, Loeska Bos, Tinka Floor, Peter van Linschoten en Nicolette Woestenburg (2018). Op zoek naar passende zorg: problemen die ggz-patiënten ervaren. Rapportage voor het Zorginstituut Nederland. https://www.zorginstituutnederland.nl/publicaties/rapport/2019/02/12/onderzoek-op-zoek-naar-passende-zorg-problemen-die-ggz-patienten-ervaren

Jim van Os (2018). Persoonlijke diagnostiek in een nieuwe ggz. De DSM-5 voorbij! (5e editie). Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum.

Joeri Calsius (2017). Werken met een lichaam dat moeilijk doet. Een andere kijk op het psychosomatische lichaam in therapie (4e editie). Uitgeverij: Acco.

Joeri Calsius (2021). In de wachtkamer van het lichaam. Een ontwikkelingsdynamische benadering van het gelaagde lichaam als basis voor geïntegreerd lichaamswerk en lichaamsgerichte psychotherapie. Uitgeverij: Gompel & Svacina.

Patiëntenfederatie Nederland. Meer mens, minder patiënt. www.patientenfedratie.nl